Darüşşafaka Tarihinde Bu Ay_Haziran

Darüşşafaka Kültürü ve Tarihi Komisyon Üyesi Beşir Özmen, Haziran ayında da Darüşşafaka'nın tarihinden farklı konulara ışık tutmaya devam etti.

Darüşşafaka Dergisi ilk ne zaman yayımlandı?

21 Ağustos 1908 tarihinde kurulan Darüşşafaka Mezunin Cemiyeti (Şimdiki Darüşşafakalılar Derneği) tarafından çıkarılan Darüşşafaka Dergisi’nin ilk sayısı 14 Haziran 1909 tarihinde yayımlandı.

 Bu derginin yayınlanması ile Darüşşafakalılar, Darüşşafaka’nın kurucusu Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye (Şimdiki Darüşşafaka Cemiyeti) tarafından 1867-1869 yılları arasında yayımlanan Mebahis-i İlmiye adlı derginin açtığı yolu izlemişlerdir. Bu gelenek sayesinde aradan yüz yılı aşan bir zaman geçmesine karşın, Darüşşafaka Mezunin Cemiyeti’nin kuruluşu, Cemiyetin II. Meşrutiyet’in ilanından sonraki ilk Genel Kurul Toplantısı gibi Darüşşafaka tarihi açısından önemli konularda güvenilir bilgi sahibi olabiliyoruz.

Darüşşafaka Dergisi ile ilgili bilgileri Bilal Yurtoğlu’nun “DÂRÜŞŞAFAKA DERGİSİNİN BİLİM, DÜŞÜNCE VE EĞİTİM HAYATIMIZA KATKILARI” ve “Eğitim Tarihimizde Bir An: İkinci Meşrutiyet’in İlanı ve Darüşşafaka’nın Yeniden Kuruluşu” adlı makalelerinden yararlanarak aşağıya aldık.

Darüşşafaka, hangi dönemde ve kimlerin yardımlarıyla açıldı?  

Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye (Şimdiki Darüşşafaka Cemiyeti) tarafından inşa edilen Darüşşafaka, 25 Haziran 1873 tarihinde açıldı.

1868 yılında başlayan Darüşşafaka’nın inşaatı  25 Haziran 1873 (28 Rabiülahir 1290/13 Haziran 1289) tarihinde  tamamlanmış ve Okul, Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye’nin kuruluşunun onaylanmasından, Darüşşafaka binasının inşa edildiği arsanın alımına, inşaatının yapılmasına kadar önemli destek sağlayan Sultan Abdülaziz’e bir saygı nişanesi olarak, kendisinin tahta çıkış tarihi olan 25 Haziran 1873’te açılmıştır.

Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye Salnamesi’nde yer alan bilgiye göre 16 Ağustos 1868 (Hicri 26 Rabiulahir 1285) tarihinde başlayan inşaat 3.071.263 kuruşa mal olmuştur: Bunun 500.000 kuruşu Sultan Abdülaziz tarafından bağışlanmış (atiyye-i seniyye olarak ihsan edilmiştir), 374.900 kuruşu hazineden, kalanı da devlet yöneticileri ve hayırseverlerden sağlanmıştır.

1. İstanbul Festivali’nde 15 etkinliğe hangi okulun konser salonu ev sahipliği yaptı?

22 Haziran 1973 tarihinde Arisaka Konser Salonu’nda, 1. İstanbul Festivali kapsamında aşağıdaki konser gerçekleşti:

 Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası
Șef Jean Perisson
Solist Ulf Hölscher, Keman
Saat 21.00

Darüşşafaka Lisesi Konser Salonu, 1. İstanbul Festivali’nde 12 konser ve 2 resital, 1 halk müziği konseri olmak üzere 15 etkinliğe ev sahipliği yaparak önemli bir ihtiyacı karşılamıştır.

1.İstanbul Festivali’nde Darüşşafaka’nın oynadığı rolü Selmi Andak 23 Temmuz 1973 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’ndeki “Bir Festivalin Ardından” adlı yazısında şöyle anlatıyor:

“İstanbul Festivali’nin ilk kez düzenlenme zorluklarını yenebilmesinde ve başarıya ulaşmasında en büyük rolü hiç kuşkusuz Darüşşafaka oynamıştır. Darüşşafaka Cemiyeti Başkanı, sanat dostu Fettah Aytaç ve Darüşşafaka Lisesi Müdiresi Nazıma Antel ile öbür yetkililerin çabalariyle; Festival’in en ilginç konserleri Darüşşafaka sahne ve salonunun uygun koşulları içinde titizlik ve intizam ile birbiri arkasına verilebilmiştir. Aynı zamanda dinleyiciye düzenli otobüs servislerinin sağlanması, daima övülecek bir davranış ve çalışma sayılacaktır.”

Yukarıda adı geçen Fettah Aytaç (DŞ’28), İstanbul Festivali’ni düzenleyen İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) 14 kurucusu arasındadır ve aynı zamanda İKSV Yönetim Kurulu üyesidir.

İKSV’nin kuruluşunda ve ilk İstanbul Festivali’nin başarıyla gerçekleşmesinde önemli bir rol oynayan Esat Berksan’ın (DŞ’42) da Darüşşafakalı olduğunu “ikaseve, 370 Kişi İKSV’nin 40 Yılını Anlatıyor” adlı kitaptan öğreniyoruz: “Festival faaliyetlerini çok yakından takip eden eşimin ve benim Halide Altan isimli bir avukat arkadaşımız vardı. Aralıksız hemen hemen bütün gösterilere devam eder ve benim vakıf için koşuşturmamı teşvik ederdi. Günün birinde Halide vefat etti; ailece çok üzüldük. Kısa bir süre sonra mahkemeden gelen tebligatlarla bir vasiyetname hazırladığını, mevcut iki dairesinden Taksim Talimhane'dekini benim mezun olduğum Darüşşafaka Lisesi'ne ve Yeşilköy'dekini de İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'na vasiyet ettiğini öğrendim.”

“Ozan Sağdıç’ın Fotoğraflarıyla 1. İstanbul Festivali, BİRİNCİ FESTİVAL” adlı değerli kitapta, “Festivalin devam ettiği üç hafta boyunca İstanbul'da nerede kaldınız?” sorusuna şu yanıtı veriyor:

“Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Devlet Tiyatroları, festivalin yükünü sırtlanan en büyük iki kurumdu. Orkestra üyeleri Darüşşafaka Lisesi'nin yatakhanelerinde kaldılar. Lisenin salonu da aynı zamanda festivalde konser salonu olarak kullanıldı. Baleciler ve Opera'dan sanatçılarla tiyatrocuların bir kısmı Ataköy tarafındaki motellerde kaldılar. Gelen yabancı sanatçılar, orkestralar ve topluluklar da mevcut otellerde ağırlandı. Turizm Bakanlığı'nın şimdi adı ‘The Marmara’ olan Intercontinental Oteliyle bir anlaşma yaptığını ve değerli konukları festival adına orada ağırladığını biliyorum. Ben de elbette gariban bir şekilde Darüşşafaka Lisesi yatakhanesinde bir-iki gece kalmışımdır. Onun dışında arkadaş evlerinde kaldım.”

100 yıldır Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin her köşesinden öğrencilerin “Yuvası” Darüşşafaka; zaman içinde 6 ay süreyle 93 Harbi’nin (1877-78 Osmanlı Rus Savaşı) 1000 küçük kız ve erkek göçmenine, Haziran 1899’da yoksul, zengin ayırt etmeksizin sünnet çocuklarına ev sahipliği yapmış (Dârüşşafaka Sûr-ı Hümâyûn Şubesi),  Çanakkale Savaşı’nda  1915-16 yıllarında 10 ay süreyle 500 yataklı “Hilali Ahmer Darüşşafaka Hastanesi” olarak Çanakkale gazilerine hizmet vermiş ve 1973 yılında da yukarıda görüldüğü gibi sanata ve sanatçılarımıza kapılarını açmıştı.

Bu ev sahipliği, kuruluşundan başlayarak müzik eğitimine önem veren, Zekai Dede Efendi, Ahmet Irsoy, Tahir Sevenay, Nurefşan Tardu, Suphi Ansen ve nice değerli müzik insanının öğretmenlik yaptığı; Kazım Uz, Ahmet Avni Konuk gibi bestekârların yetiştiği Darüşşafaka’ya yakışmıştır.

1863 Yılından günümüz Darüşşafaka Tarihinde Haziran ayında gerçekleşen diğer önemli olayları okumak için tıklayınız.